مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس چیست؟

مالتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس، یک بیماری خودایمنی است که منجر به بروز التهاب و آسیب به قسمت‌هایی از سیستم عصبی مرکزی بدن (که شامل مغز و نخاع است) می‌شود.

این بیماری باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به پوشش میلینی اعصاب (که وظیفهٔ محافظت از رشته‌های عصبی و انتقال سریع پیام‌های عصبی را برعهده دارند) حمله کرده و آن‌ها را تخریب کنند.
تخریب این پوشش عملکرد حسی، حرکتی و همچنین بینایی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 این بیماری در زنان ۲ تا ۳ برابر شایع‌تر از مردان است و در حال حاضر تقریباً ۹۷ هزار فرد مبتلا به ام‌اس در کشور وجود دارد.

انواع ام اس

این بیماری ممکن است در ۴ شکل بالینی مختلف بروز پیدا کند:

سندروم بالینی جدا شده (CIS)

Clinical Isolated Syndrome با ترجمهٔ نه‌چندان جذاب «سندروم بالینی جداشده» یک بیماری است که علائم اولیهٔ آن شبیه به بیماری‌های ناشی از تخریب میلین‌ها مثل ام اس است؛ اما تنها یک بار رخ می‌دهد و بیماری مادام‌العمری نیست.

 تقریباً 60 درصد از افرادی که CIS در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، بعدها به ام اس هم مبتلا می‌شوند.

ام اس عود‌کننده-بهبودیابنده (RRMS)

متداول‌ترین نوع ام اس، ام اس عود‌کننده-بهبودیابنده است. این نوع MS دوره‌های خاموشی و عود مکرر دارد.

دوره‌های خاموشی بیماری را دورهٔ بهبودی می‌نامند. بیمار در طول دورۀ بهبودی که ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد، علائم خفیفی دارد یا کاملاً بدون علامت است.
با این حال، طی یک دورۀ فعال یا عود بیماری، علائم شدید‌تر می‌شوند یا حتی علائم جدیدی در فرد ظاهر می‌شود.

تقریباً 90 درصد از بیماران مبتلا به این نوع از MS، پس از حملات، به بهبودی کامل می‌رسند. به همین دلیل به این نوع ام اس، خفیف یا خوش‌خیم هم می‌گویند. 

خوشبختانه اکثر افراد مبتلا به ام‌ اس در این دسته قرار دارند.

ام اس پیشروندهٔ ثانویه (SPMS)

این نوع بیماری با علائم خفیف بروز می‌کند و پس از این حملهٔ اولیه، بیماری به‌ مرور زمان بدتر می‌شود.

ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)

در این نوع بیماری، علائم به‌صورت آهسته و پیوسته شدیدتر می‌شوند و دوره‌های بهبودی یا خاموشی بیماری وجود ندارد.
تقریباً ۱۰ درصد از بیماران در این گروه قرار دارند.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های ام اس به محل آسیب‌دیده در سیستم عصبی بستگی دارد. این علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.

 شایع‌ترین علائم و نشانه‌های این بیماری عبارتند از:

• خستگی مفرط علی‌رغم استراحت کافی
• مشکل در کنترل ادرار و مدفوع
• تاری دید و دوبینی یا سرگیجه
• افسردگی، اختلالات خلقی یا مشکل در کنترل احساسات
• ضعف، گرفتگی یا اسپاسم عضلات
• بی‌حسی یا حس سوزن‌سوزن‌شدن؛ غالباً در بازو‌ها و پا‌ها
• اختلال در عملکرد جنسی مانند مشکل در نعوظ یا حفظ آن

عوامل مؤثر در ابتلا

• سن (این بیماری معمولاً در سنین ۱۵ تا ۴۵ سال بروز می‌کند)
• جنسیت (در زنان ۲ تا ۳ برابر شایع‌تر است)
• سابقهٔ خانوادگی
• ابتلا به برخی عفونت‌های ویروسی (مثلاً ویروس EBV ریسک ابتلا به MS را افزایش می‌دهد)
• مصرف سیگار
• زندگی در مناطق کم‌نور و دور از خورشید
• سطح پایین ویتامین D

علائم هشدار

در صورتی که در طی درمان با علائم زیر روبه‌رو شدید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید:

• بروز تب
• بروز علائم جدید یا بدتر شدن علائم قبلی
• ایجاد یک زخم باز
• سوزش ادرار
• نداشتن مدفوع به مدت ۳ روز یا بیشتر
• ناتوانی در بلع غذاها و آشامیدنی‌ها
• درد شکم

تشخیص

تشخیص این بیماری صرفاً با یک علامت خاص، یک یافتهٔ فیزیکی یا یک آزمایش انجام نمی‌شود و معیار‌های مشخصی برای آن وجود دارد.

برای تعیین اینکه آیا شخص بر اساس معیارهای مشخص‌شده مشکوک به ابتلا به این بیماری است یا خیر، پزشک از چندین استراتژی مختلف استفاده می‌کند.
این استراتژی‌ها شامل شرح‌حال و تاریخچهٔ دقیق پزشکی فرد، معاینهٔ دقیق عصبی، تست‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری‌های مختلف است.

در تشخیص ام اس معمولاً از MRI، آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF) و آزمایش خون برای رد احتمال سایر بیماری‌هایی که این علائم را دارند، استفاده می‌شود.

این نکته را هم در نظر داشته باشید که تشخیص MS در سریع‌ترین زمان ممکن، برای مداخلهٔ مؤثر و کندکردن روال پیشرفت آن بسیار مهم است.

پزشک متخصص مغز و اعصاب یا فلوشیپ MS، از ترکیبی از روش‌های زیر، برای تشخیص بیماری استفاده می‌کند.

بررسی‌های بالینی

پزشک در ابتدا بر اساس تاریخچهٔ علامت‌ها، اطلاعات فردی شامل محل تولد، سابقهٔ خانوادگی ابتلا به ام‌اس، محیط زندگی فرد، ابتلا به سایر بیماری‌ها و سرنخ‌های مرتبط با بیماری‌های دیگر و…، یافته‌های بالینی به‌دست آمده را تفسیر کرده و ارتباط آن را با ام اس بررسی می‌کند.

معاینهٔ فیزیکی هم برای تشخیص این بیماری بسیار مهم است و شامل بررسی کامل عملکرد اعصاب جمجمه‌ای (اعصاب مرتبط با شنوایی، بینایی، لامسه، بلع و…) می‌شود.

بررسی‌های آزمایشگاهی

بررسی‌های آزمایشگاهی برای تشخیص ام اس به دو شکل انجام می‌شود:

• بررسی مایع مغزی-نخاعی گرفته‌شده از نخاع: معمولاً سطح پروتئین مایع مغزی-نخاعی در بیماران مبتلا به MS بالا یا نرمال است. پزشک ممکن است درخواست بررسی سطح یک نوع خاص از ایمونوگلوبولین را بدهد تا به او در تشخیص MS کمک کند.
• آزمایش خون: این آزمایش جهت بررسی سطح برخی مواد شیمیایی که هنگام التهاب در خون افزایش پیدا می‌کنند (مثل ANA، ANCA، Anti dsDNA و… ) و برای رد سایر بیماری‌ها انجام می‌شود.

بررسی‌های تصویربرداری

MRI مغز و نخاع در تشخیص MS بسیار کمک‌کننده است. گاهی اوقات پزشک برای یافتن پلاک‌های فعال، از مواد حاجب نیز استفاده می‌کند.

درمان

درمان دارویی

داروهای مورد استفاده در درمان MS در سه گروه اصلی زیر قرار می‌گیرند:

• درمان در فاز خاموشی بیماری برای پیشگیری از عود بیماری و بهبود علائم
• درمان فاز عود و حملهٔ MS
• درمان علامتی

درمان در فاز خاموشی بیماری به منظور بهبود علائم مرتبط با بیماری

داروهای مختلفی به‌منظور کاهش حملات در افراد مبتلا به ام اس استفاده می‌شود. به این داروها، داروهای تعدیل‌کنندهٔ سیستم ایمنی گفته می‌شود که از بدتر شدن بیماری جلوگیری می‌کنند و باعث پیشگیری از حملات و عود آن می‌شوند.

 این دسته از داروها باعث درمان کامل ام اس نخواهند شد؛ اما شروع زودهنگام داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، منجر به کاهش سرعت پیشرفت بیماری می‌شود.

برخی از این داروها، تزریقی (به‌صورت زیرجلدی یا عضلانی) بوده و برخی دیگر از داروهای جدیدتر خوراکی‌اند. تعدادی از داروهای وریدی نیز وجود دارند که هر چند هفته یا چند ماه یک بار فقط در بیمارستان تزریق می‌شوند.

مهم‌ترین داروهای این دسته شامل اینترفرون‌های بتا، گلاتیرامر استات، دی متیل فومارات، تری فلونوماید، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال (مانند ریتوکسیماب، ناتالیزوماب و اکرلیزومب) و فینگولیمود است.

درمان فاز عود و حمله MS

در این شرایط لازم است که فرد مبتلا تحت نظر پزشک باشد. معمولاً از متیل پردنیزولون تزریقی و یا پلاسمافرز به منظور درمان فاز عود MS استفاده می‌شود.

درمان علامتی

سایر داروها برای کنترل و کاهش علائم بیماری ام اس مورد استفاده قرار می‌گیرند. از داروهای کاهندهٔ اسپاسم‌های عضلانی، افسردگی و درد تا بهبود اختلالات جنسی، ضعف و بی‌اختیاری ادرار و مدفوع در این دسته قرار دارند.

نکات مهم در درمان دارویی ام اس

• لازم است درمان ام اس و کنترل بیماری با داروها، تحت نظر پزشک باشد.
• در صورت عدم کنترل علائم بیماری، بدتر شدن علائم و یا بروز عوارض دارویی باید با پزشک مشورت شود.

درمان غیردارویی

توانبخشی

درمان غیردارویی در ام اس عمدتاً شامل توانبخشی و بازتوانی بیماران برای به‌دست‌آوردن توانایی‌های ازدست‌رفته به‌صورت کامل یا نسبی است.

اگر علائم بیماری ام اس طوری است که فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند، توانبخشی می‌تواند مشکلاتی از قبیل راه‌رفتن، رانندگی، کار در خانه و محل کار را تا حد زیادی برطرف کند.

هدف از توانبخشی در ام اس، بهبود و حفظ عملکرد بیمار است و این توانبخشی، جزئی از درمان و مراقبت بهینه بیماری است.

 پس از تشخیص بیماری، متخصصان توانبخشی با آموزش بیمار و طراحی استراتژی‌های خاص، مشکلات حرکتی شخص مبتلا به ام اس را کاهش می‌دهند.
توانبخشی در ام اس یک کار تیمی است و با کمک فیزیوتراپیست، کاردرمانگر و گفتاردرمانگر انجام می‌شود.

فیزیوتراپی

هدف از فیزیوتراپی، افزایش استقلال فردی، ایمنی و حفظ عملکرد مطلوب فرد مبتلا به ام اس است. 

فیزیوتراپیست با تأکید ویژه بر راه‌رفتن و حرکت، قدرت عضلانی، تعادل، خستگی و درد، توانایی بدن را حین حرکت و عملکرد روزانه ارزیابی می‌کند. 

فیزیوتراپی می‌تواند شامل یک برنامهٔ ورزشی، مثل تمرین‌های کف لگن برای رفع مشکلات ادراری و مثانه، آموزش راه‌رفتن (پیاده‌روی) و آموزش استفاده از لوازم حرکتی (عصا، عصای زیر بغل یا صندلی چرخدار) یا سایر وسایل کمکی باشد.

علاوه بر این، فیزیوتراپی در ام اس می‌تواند از عوارضی مانند ضعف عضلانی ناشی از نداشتن تحرک و انقباضات عضلانی مربوط به اسپاسم جلوگیری کند.

کاردرمانی

کاردرمانگران تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی روزانه، نحوۀ استفاده از ابزارها و وسایل تطبیقی و مهارت‌های لازم را به بیماران ام اس آموزش می‌دهند. با یادگیری این موارد، افراد هنگام انجام کارهای روزمره در خانه و محل کار، ضمن برخورداری از ایمنی لازم، با مشکلات خیلی کمتری روبرو می‌شوند.

 این مهارت‌ها شامل حمام‌رفتن، لباس‌پوشیدن، غذا‌خوردن، نظافت و توالت‌رفتن است. کاردرمانگر همچنین در انتخاب یک وسیلهٔ مناسب در خانه یا محل کار به‌منظور انجام بهتر فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند.

هدف از کاردرمانی، افزایش استقلال فردی، بهره‌وری و ایمنی در کلیهٔ فعالیت‌های شخصی، اوقات فراغت و کار است. البته برخی از درمانگران، مشکلات تفکر و حافظه را نیز ارزیابی و درمان می‌کنند.

گفتاردرمانی

گفتاردرمانگر مشکلات مربوط به گفتار یا بلع را ارزیابی و درمان می‌کند. هر دوی این مشکلات می‌تواند ناشی از آسیب سیستم عصبی مرکزی باشد که باعث کاهش کنترل عضلات مورد استفاده در این عملکردهای مهم می‌شود.

 هدف از گفتاردرمانی در مبتلایان ام اس، افزایش سهولت و وضوح صحبت‌کردن و همچنین بهبود بلع است.

جراحی

به‌صورت کلی، درمان جراحی برای ام‌اس کاربرد ندارد؛ اما ممکن است از برخی مداخلات جراحی برای درمان عوارض بیماری استفاده شود.

تغذیه و مکمل

رژیم غذایی

تغذیه در بیماران مبتلا به MS بسیار ضروری است.

برخی از رژیم‌های غذایی، به‌دلیل بالا‌بودن مقادیر برخی ویتامین‌های خاص یا نداشتن سایر مواد مغذی نه‌تنها برای بیماران مبتلا به ام اس فایده ندارند، بلکه مضر هم هستند.

رژیم‌های غذایی توصیه‌شده برای این گروه افراد عبارتند از:

• رژیم غذایی کم‌چربی و به‌حداقل‌رساندن مصرف قند
• رژیم غذایی شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه و سرشار از فیبر برای جلوگیری از یبوست
• رژیم حاوی چربی غیراشباع، امگا ۳ و امگا ۶ (از پزشک خود در این زمینه کمک بخواهید)
• مصرف روزانهٔ مایعات کم‌‌کافئین برای بهبود عملکرد سیستم ادراری و کاهش یبوست
• کنترل مصرف چربی‌های اشباع، قند و نمک بیش از حد

مکمل‌ها

با توجه به نبود اطلاعات دقیق و معتبر دربارهٔ اثربخشی و عوارض اکثر مکمل‌های دارویی در بیماری ام اس، بهتر است فکر مصرف خودسرانهٔ آن‌ها را از سرتان بیرون کنید و با مشورت پزشکتان در این باره تصمیم بگیرید.

بسیاری از مردم از طب سنتی و مکمل استفاده می‌کنند؛ زیرا معتقدند هرچیزی که به‌صورت آنلاین یا بدون نسخه در داروخانه یا عطاری فروخته می‌شود، سالم و بی‌ضرر است.
در حالی که طب مکمل و جایگزین شامل طیف گسترده‌ای از مداخلات درمانی (از رژیم‌ها و مکمل‌های غذایی گرفته تا طب سنتی) است که اکثر آن‌ها خارج از قلمروی طب رایج و نوین است و نباید بدون مشورت با پزشک به سراغ آن‌ها رفت.

این موضوع را هم فراموش نکنید که در بیماران مبتلا به ام اس، بهتر است سطح خونی ویتامین D در محدودهٔ نرمال حفظ شود. پزشک متخصص مغز و اعصاب معمولاً به این موضوع توجه دارد و در اغلب اوقات مکمل ویتامین دی برای بیمار تجویز خواهد کرد.

زندگی با ام اس

خود مراقبتی

• داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید؛ این موضوع به جلوگیری از بروز عوارض بیماری ام‌اس کمک می‌کند و تعداد حملات شما را کاهش می‌دهد.
• با عوارض جانبی داروهایتان آشنا باشید و بدانید در صورت مشاهدهٔ چه عوارضی باید با پزشک خود صحبت کنید.

• از آب گرم و نه داغ استفاده کنید؛ آب داغ ممکن است باعث بدتر شدن علائم بیماری ام اس شود.

• سعی کنید در طول روز و هر سه ساعت یک بار ادرار کنید و ادرارکردن قبل از خواب را فراموش نکنید.

• ممکن است قسمت‌هایی از بدن شما فاقد حس باشد؛ این مناطق را به‌منظور اطمینان از سالم‌بودن پوست خود همواره چک کنید (به‌دلیل بی‌حس بودن ممکن است متوجه زخم یا آسیب این مناطق نشوید).
• همواره پوستتان را به‌منظور پیشگیری از عفونت، خشک و تمیز نگه دارید.

ورزش

فعالیت بدنی و ورزش منظم، علاوه بر حفظ سلامتی، در کنترل بسیاری از علائم بیماری MS نیز مفید است.

ورزش (خصوصاً ورزش هوازی) در کسانی که ام اس دارند، معمولاً تاثیرات زیر را به دنبال دارد:

• حفظ کارکرد سیستم قلبی عروقی
• بهبود استحکام و قدرت عضلات
• بهبود عملکرد مثانه و روده
• کاهش خستگی
• بهبود خلق‌وخو
• بهبود عملکرد شناختی
• جلوگیری از تحلیل بافت استخوانی
• افزایش انعطاف‌پذیری

فراموش نکنید ورزش باید متناسب با علایق و توانایی‌های شما باشد. لازم نیست فشار زیادی به اندام‌ها و قلب خود وارد کنید؛ هرگونه فعالیت فیزیکی برای شما مفید است.
حتی فعالیت‌های معمولی مانند موارد زیر نیز در بهبود علائم تاثیرگذار هستند:

• کارهای خانه
• باغبانی
• پخت غذا
• استفاده از پله به‌جای آسانسور

ورزش‌های آبی هم مزایای استثنایی از جمله کشش عضلات منقبض‌شده و بهبود انعطاف‌پذیری در بیماران مبتلا به ام‌اس را به‌همراه دارد.
توجه: هنگام ورزش‌های آبی به‌ یاد داشته باشید که دمای آب استخر برای شما نباید بیش از ۲۸ درجه سانتی‌گراد باشد.

برای داشتن فعالیت ورزشی مؤثر بر بیماری ام‌اس، نکات زیر را درنظر داشته باشید:

• به اندازهٔ کافی آب بنوشید و تا حد امکان برای پایین نگه‌داشتن دمای بدن خود، از آب سرد استفاده کنید.
• در یک اتاق خنک ورزش کنید و اگر بیرون هستید، در ساعات خنک‌تری از روز ورزش کنید.
• پس از ورزش، تمرینات کششی را فراموش نکنید.
• ورزش سنگین و دردآور برای شما مفید نیست.
• با تمرینات سبک شروع کنید و به‌آرامی شدت حرکات را افزایش دهید.
• قبل از شروع یک برنامهٔ ورزشی جدید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

سلامت روان

ارتباط بین بیماری ام اس و سلامت روان ناشی از آن، بسیار حائز اهمیت است و خیلی از بیماران با آن درگیرند.

برخی از اختلالات خلقی در افراد مبتلا به ام اس شیوع بیشتری دارند. در حدود یک سوم تا نیمی از مبتلایان به ام اس، همزمان به افسردگی نیز مبتلا هستند؛ این در حالی است که شیوع افسردگی در جمعیت عمومی در حدود یک پنجم است.

 همچنین برخی از داروهای مورد استفاده در درمان ام اس نیز می‌توانند باعث بروز افسردگی شوند. اگر به بیماری ام اس مبتلا هستید و علائم خلقی یا عاطفی دارید، حتماً با روانپزشک خود صحبت کنید.

مبتلایان به ام اس نقش مهمی در سلامتی خود دارند و درمان چندجانبه با حمایت خانواده و پزشک به‌منظور پاسخ مناسب به درمان و بهبود کیفیت زندگی لازم است.

بارداری

هیچ دستورالعمل پذیرفته‌شده‌ای برای توصیه به بارداران یا مخالفت با بارداری در زنان مبتلا به ام اس وجود ندارد. با این حال ام اس در دورۀ بارداری ممکن است بر انتخاب درمان تأثیر بگذارد.

برخی از داروهای مورد استفاده در درمان ام اس احتمال دارد که به جنین آسیب برسانند؛ به‌خاطر همین هم پزشک با توجه به شرایط و نقایص عصبی فعلی هر بیمار، رژیم دارویی مطمئن و قابل اعتمادی را تجویز می‌کند. 

اگر قصد باردارشدن دارید، حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید.

پیشگیری

متاسفانه هیچ راهکاری برای پیشگیری از ابتلا به MS وجود ندارد؛ اما اگر به ام‌ اس مبتلا هستید و قصد دارید از حملات بیشتر جلوگیری کنید، می‌توانید راهکارهای زیر را برای پیشگیری از حملات بیماری ام اس و کنترل بهتر بیماری، اجرا کنید:

ترک سیگار

سیگارکشیدن می‌تواند پیشرفت ام اس را تسریع کند. برای پیشگیری از حملات ام اس، کاهش خطر ابتلا به سرطان و سایر بیماری‌های قلبی عروقی، سیگار را ترک یا اصلاً شروع نکنید.

افرادی که قبل از 17 سالگی شروع به سیگارکشیدن می‌کنند، حدود ۳ برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری MS قرار دارند.

استرس

استرس نقش بسیار مهمی در بروز حملات این بیماری دارد. استرس خود را کنترل کنید تا احتمال عود حملات بیماری کاهش یابد.

برای کاهش استرس فعالیت‌هایی را انجام دهید که به آرامش شما کمک کنند؛ در این زمینه می‌توانید از پزشک خود کمک بخواهید.

واکسن

برای کنترل ام اس و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی که منجر به تشدید آن می شوند، حتماً واکسن بزنید.

هر سال واکسن آنفولانزا را – به‌محض توصیه پزشکتان – دریافت کنید؛ همچنین دربارهٔ واکسن‌های دیگری که نیاز دارید (مانند واکسن آبله مرغان و یا پنوموکوک) و زمان استفاده از آن‌ها با پزشک صحبت کنید.

داروها

• اینترفرون بتا ۱ آ
• دی متیل فومارات
• اکرلیزومب
• فینگولیمود
• گلاتیرامر استات
• تری فلونوماید
• ریتوکسی مب

منبع:آکسون لایف

صرع چیست؟

صرع نوعی اختلال و آشفتگی عصبی و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب است که با تشنج نمود پیدا می‌‌کنند. تشنج به فعالیت غیرعادی یا غیرهماهنگ الکتریکی مغز و شبکهٔ نورونی (یا همان دستگاه عصبی) گفته می‌شود.

علائم تشنج در بیماران مبتلا به صرع بسیار متفاوت است. مثلاً برخی از افراد، علائمی بسیار خفیف، ساده و کوتاه (در حد چند ثانیه خیره‌شدن به یک نقطه) را تجربه می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر از بیماران، دچار علائم شدیدتری مثل زمین‌خوردن و تکان‌دادن و لرزیدن مکرر دست، پاها و بدن می‌شوند.

تشنج ممکن است در یک قسمت از مغز شروع شود یا هر دو طرف مغز را تحت تأثیر قرار دهد و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد.

ناگفته نماند که داشتن یک تشنج، به این معنی نیست که بیمار حتماً به صرع مبتلا است. معمولاً برای تأیید تشخیص صرع، وجود بیش از دو تشنجِ بدون دلیل که حداقل با فاصلهٔ ۲۴ ساعت از یکدیگر اتفاق افتاده‌اند، مورد نیاز است.

در اکثر افراد مبتلا به صرع، درمان‌های دارویی یا گاهی اوقات جراحی، می‌تواند تشنج را کنترل کند؛ اما برخی بیماران، برای کنترل تشنج به درمان مادام‌العمر نیاز دارند. در بعضی از بیماران هم (مثل کودکان) ممکن است تشنج خودبه‌خود و با افزایش سن بهبود یابد‌.

در ضمن، تشنج ناشی از تب هم که معمولاً در کودکان زیر ۶ سال دیده می‌شود، در اکثر مواقع خوش‌خیم است و منجر به بروز صرع در بزرگسالی نمی‌شود.

طبق آخرین گزارش‌ها، ۱/۸ درصد ایرانی‌ها، معادل یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر، به این بیماری مبتلا هستند.

انواع تشنج

تشنج جنرال

این نوع تشنج کل مغز را درگیر می‌کند و در ۶ گروه دسته‌بندی می‌شود:

• غایب (ابسنس)
• تونیک
• آتونیک
• کلونیک
• میوکلونیک
• تونیک-کلونیک (گراندمال)

تشنج کانونی

تشنج کانونی در یک ناحیهٔ مغز آغاز می‌شود و فقط بخشی از آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع تشنج به دو دسته تقسیم می‌شود:

• کانونی با حفظ هوشیاری
•  کانونی با اختلال در هوشیاری

تشخیص نوع صرع بر عهدهٔ پزشک است و درمان انواع آن تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد.

علائم و نشانه‌ها

از آنجایی که این بیماری به‌دلیل فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز ایجاد می‌شود، می‌تواند بر تمام فرآیندها و فعالیت‌های مغز تأثیر بگذارد. علائم و نشانه‌های این بیماری، معمولاً شامل موارد زیر است:

• منقبض‌شدن عضلات
• حرکات غیرقابل‌کنترل بازو و پاها
• از دست‌دادن هوشیاری
• گیجی و سردرگمی موقت
• خیره‌شدن
• علائم روانشناختی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو (توهم اینکه قبلاً چیزی را تجربه کرده‌اید، در حالی که در واقعیت اولین بار است که آن را تجربه می‌کنید)
• توهمات حسی مانند تغییر حس شنوایی، بویایی، چشایی، بینایی و…

با توجه به اینکه تشنج انواع مختلفی دارد، علائم صرع هم بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود. برای مثال در صرع گراندمال یا تونیک-کلونیک، تشنج از یک کاهش هوشیاری شروع شده و سپس با افتادن فرد، انقباض ریتمیک دست و پاها اتفاق می‌افتد؛ در حالی که در صرع غایب یا ابسنس که در کودکان شایع‌تر است، علامت خیره‌شدن بیشتر دیده می‌شود.

البته در بیشتر موارد، فرد مبتلا در هر حمله، علائم مشابهی خواهد داشت.

عوامل مؤثر در ابتلا

سن

صرع در کودکان و افراد مسن شایع‌تر است؛ اما این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد.

سابقهٔ خانوادگی

سابقهٔ خانوادگی تشنج، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

آسیب به سر

آسیب و ضربه به سر می‌تواند عامل برخی از موارد ابتلا به این بیماری باشد.

سکته مغزی و سایر بیماری‌های عروقی

سکته مغزی و برخی بیماری‌های عروق خونی مغز، می‌تواند منجر به آسیب مغزی و به دنبال آن تشنج شود.

آلزایمر

آلزایمر خطر ابتلا به صرع را در افراد مسن افزایش می‌دهد.

عفونت

عفونت، مننژیت (التهاب پرده‌های مغز)، HIV، انسفالیت (التهاب مغز) ویروسی و برخی عفونت‌های انگلی، می‌توانند باعث تشنج و صرع شوند.

تشنج در دوران کودکی

تب بالا در دوران کودکی گاهی اوقات می‌تواند با تشنج همراه باشد. همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، کودکانی که به‌دلیل تب بالا دچار تشنج می‌شوند، معمولاً به صرع مبتلا نمی‌شوند و ماهیت این تشنج معمولاً خوش‌خیم است.

خطر این بیماری در صورتی افزایش می‌یابد که کودک، تشنج‌های طولانی‌مدت همراه با تب، بیماری‌های دیگر در سیستم عصبی یا سابقهٔ خانوادگی صرع را داشته باشد.

علائم هشدار

در صورت مشاهدهٔ علائم هشداردهندهٔ زیر، بیمار باید سریعاً به یک مرکز درمانی مجهز منتقل شود:

• تشنج بیش از ۵ دقیقه طول بکشد
• پس از تشنج بیمار دچار اختلال در تنفس و هوشیاری باشد
• در طی ۲۴ ساعت، دو بار تشنج رخ دهد
• در هنگام وقوع تشنج، فرد به خود آسیب رسانده باشد
• دفعات تشنج افزایش یافته باشد

در صورتی که فرد، مبتلا به دیابت باشد، باردار باشد یا قصد بارداری داشته باشد، یا اگر بیمار در صورت مصرف صحیح داروها همچنان تشنج می‌کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

تشخیص

بیمار مبتلا به صرع معمولاً هنگام مراجعه به پزشک، علائم تشنج را ندارد؛ بنابراین بهتر است بیمار از یکی از نزدیکان خود بخواهد نوع حملات و شرایط را برای پزشک توضیح دهد یا حتی در صورت امکان از آن فیلم بگیرد.
این شرح به تشخیص نوع بیماری و تصمیم‌گیری دربارهٔ درمان مناسب کمک خواهد کرد.

پزشک برای تشخیص این بیماری، از شرح حال بیمار، معاینات فیزیکی و روش‌های تصویر‌برداری استفاده می‌کند.

بررسی‌های بالینی

در ابتدا پزشک در مورد وضعیت سلامتی، داروهای مصرفی، سابقهٔ خانوادگی صرع، اتفاقاتی که در حین تشنج رخ می‌دهد و بیماری‌های زمینه‌ای سوالاتی از بیمار می‌پرسد.

ممکن است پزشک برای رسیدن به تشخیص دقیق‌تر، از معاینات عمومی و نورولوژیک هم کمک بگیرد.

بررسی‌های آزمایشگاهی

آزمایش‌ها

 از آنجایی که برخی عفونت‌ها، بیماری‌های ژنتیکی، تغییرات گلوکز و قند خون، الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، منیزیم) و برخی داروها می‌توانند منجر به تشنج شوند، پزشک برای بررسی این موارد، آزمایش خون درخواست می‌کند.

علاوه بر این، اثربخشی برخی از داروهای ضدتشنج مثل کاربامازپین و سدیم والپروات (والپروئیک اسید) بر اساس سطح خونی آن‌ها است؛ پس ممکن است پزشک برای بررسی و ارزیابی درمان، آزمایش خون درخواست کند.

حتی شاید پزشک برای رد‌کردن گزینهٔ عفونت که از عوامل مؤثر در تشنج است، درخواست آزمایش CBC، UA (برای بررسی سلامت عمومی بدن) و حتی پونکسیون کمری (یک روش نمونه‌برداری از مایع مغزی-نخاعی) کند.

تجویز تست بارداری هم در خانم‌ها لازم است؛ چون برخی از داروها نباید در دوران بارداری مورد استفاده قرار بگیرند.

بررسی‌های تصویربرداری

برای تشخیص و بررسی دقیق‌تر بیماری صرع، پزشک در صورت نیاز از روش‌های تصویر‌برداری زیر نیز استفاده خواهد کرد:

سی تی اسکن

در روش سی تی اسکن، با استفاده از اشعهٔ ایکس، ناهنجاری‌های ساختار مغز که می‌تواند باعث ایجاد تشنج شوند (مانند تومورها، خونریزی و کیست‌ها)، مشخص و تصویربرداری می‌شود.

MRI

ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای ایجاد نمای دقیق از مغز استفاده می‌کند. در برخی از انواع صرع، MRI به CT-Scan ترجیح داده می‌شود.

پت اسکن

در روش تصویربرداری پت اسکن، مقدار کمی مادهٔ رادیواکتیو با دوز پایین و به‌‌صورت وریدی به بیمار تزریق، و ناهنجاری‌های مغز نشان داده می‌شود.

تصویر‌برداری اسپکت (SPECT)

این نوع تصویربرداری عمدتاً در مواردی استفاده می‌شود که بیمار MRI و EEG انجام داده، اما محل شروع حملات در مغز مشخص نشده است‌. در آزمایش SPECT مقدار کمی مادهٔ رادیواکتیو با دوز پایین به بدن بیمار وارد شده و در نهایت یک نقشهٔ سه‌بعدی دقیق از فعالیت جریان خون در مغز در طول حمله ایجاد می‌شود.

در بیشتر مواقع، نواحیِ با جریان خون بالاتر از حد طبیعی در طول حمله، نشان‌دهندهٔ محل شروع حمله است.

نوار مغز (EEG)

الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز از رایج‌ترین تست‌هایی است که برای تشخیص صرع استفاده می‌شود. در این آزمایش، الکترودها با یک مادهٔ خمیر‌مانند به پوست سر متصل می‌شوند و فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کنند.

وجود هرگونه موج غیرنرمال در نوار مغز، ممکن است پزشک را به تشنج مشکوک کند.

درمان 

در بیشتر موارد، درمان با یکی از داروهای ضد صرع آغاز می‌شود. نوع دارو بستگی به نوع تشنج، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و قیمت آن دارد.

در صورتی که داروی مورد نظر نتواند بیماری فرد را کنترل کند، پزشک درمان‌های جایگزین را هم امتحان خواهد کرد.

درمان دارویی

مصرف داروی ضدتشنج در اکثر افراد می‌تواند حملات صرع را کنترل کند. بیش از ۲۰ نوع مختلف از داروهای ضدتشنج وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

در بعضی بیماران، مصرف یک نوع دارو افاقه نکرده و با تشخیص پزشک معالج، ترکیبی از داروها، دفعات و شدت تشنج را کاهش می‌دهد.

خبر خوب اینکه بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا که پس از گذشت دو یا چند سال از کنترل بیماری، علائمی ندارند، در نهایت می‌توانند مصرف داروها را متوقف کنند و یک زندگی عادی و بدون بروز علائم صرع داشته باشند.

فراموش نکنید که پزشک، دربارهٔ زمان مناسب برای قطع مصرف داروها تصمیم خواهد گرفت. در اکثر مواقع قطع داروی ضدتشنج تدریجی است و قطع ناگهانی داروها منجر به بروز مجدد تشنج می‌شود.

در بیشتر موارد، پزشک ابتدا یک دارو را با دوز نسبتاً کم تجویز می‌کند و در صورت لزوم، تا زمانی که تشنج بیمار به‌خوبی کنترل شود دوز را به‌تدریج افزایش می‌دهد.

برای دستیابی به بهترین نتیجه و کنترل بهینهٔ تشنج با دارو رعایت موارد زیر بسیار مهم است:

• مصرف داروها دقیقاً طبق دستور پزشک
• مشورت با پزشک قبل از هرگونه تغییر دارو یا مصرف سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا داروهای گیاهی
• عدم قطع خودسرانهٔ مصرف داروها

اطلاع به پزشک در صورت مشاهدهٔ علائم افسردگی یا تغییرات غیرعادی در خلق‌و‌خو یا رفتار

درمان غیر‌دارویی

جراحی

جراحی اولین خط درمان صرع نیست؛ اما در بیمارانی که تشنج‌هایشان نسبت به درمان دارویی مقاوم است، جراحی بهترین شانس برای کنترل کامل بیماری به حساب می‌آید.

 با این حال، همهٔ بیماران مبتلا به نوعِ مقاوم‌به‌درمان صرع، کاندید مناسبی برای جراحی نیستند؛ زیرا جراحی زمانی مؤثر است که تشنج فقط در یک قسمت از مغز رخ دهد.
علاوه بر این، ناحیهٔ جراحی باید در بخشی از مغز باشد که اگر برداشته شد، منجر به عوارض عصبی عمده نشود.

تحریک عصب واگ

در روش تحریک عصب واگ، پزشکان دستگاهی به نام «محرک عصب واگ» را در زیر پوست قفسهٔ سینه قرار می‌دهد و سیم‌های محرک عصب واگ به الکترودی در گردن متصل می‌شود.

در این حالت، تحریک الکتریکی توسط عصب به مغز منتقل شده و جلوی تحریک غیرعادی سلول‌های مغزی و بروز حمله را می‌گیرد.

 این دستگاه معمولاً می‌تواند تشنج را ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش دهد.

تحریک عمقی مغز (DBS)

در روش تحریک عمقی مغز، جراحان الکترودهایی را در قسمت خاصی از مغز – معمولاً در تالاموس – قرار می‌دهند؛ این الکترودها به یک ژنراتور کاشته‌شده در قفسهٔ سینهٔ متصل شده‌اند.
ژنراتور به‌طور منظم و در فواصل زمانی معین، پالس‌های الکتریکی را به مغز ارسال می‌کند و حملات را کاهش می‌دهد.

تحریک عمیق مغز اغلب برای افرادی که بیماری آن‌ها با دارو بهبود نمی‌‌یابد، گزینهٔ مناسبی است.

روش‌های دیگری مانند لوبکتومی (برداشتن قسمتی از مغز) و لیزر نیز ممکن در درمان برخی بیماران مبتلا به صرع مورد استفاده قرار بگیرد.

تغذیه و مکمل

رژیم غذایی

رژیم کتوژنیک

در برخی از کودکان مبتلا به صرع، پیروی از یک رژیم غذایی سخت که سرشار از چربی و کربوهیدرات کم است، باعث کاهش حملات می‌شود. این نوع رژیم غذایی که به رژیم کتوژنیک معروف است، منجر به استفاده بدن از انرژی چربی به جای کربوهیدرات، می‌شود.

در بزرگسالان رژیم غذایی خاصی برای کاهش تعداد حملات صرع وجود ندارد.

مکمل‌ها

از داروهای ضد‌تشنجی مانند کاربامازپین استفاده می‌کنید، ممکن است باعث کاهش سطح برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین B12 در بدن شما شود. مکمل‌های حاوی ویتامین B12 برای جبران این کمبود کمک‌کننده هستند‌.

اما دقت کنید که در حال حاضر هیچ‌کدام از فرآورده‌های گیاهی و مکمل‌های غذایی، ریسک تشنج را کاهش نمی‌دهند.

زندگی با صرع

خودمراقبتی

• داروهای خود را هر روز، در زمان مشخص مصرف کنید؛ این کار به جلوگیری از بروز حملات صرع و کاهش عوارض جانبی داروها کمک می‌کند.
• استرس خود را کنترل کنید؛ استرس می‌تواند یکی از محرک‌های این بیماری باشد. در این باره می‌توانید با روانپزشک خود مشورت کنید.
• برنامهٔ منظمی برای خواب داشته باشید و حتماً هر شب به اندازهٔ کافی بخوابید. کمبود خواب می‌تواند باعث بروز علائم صرع شود.
• مصرف الکل و استعمال سیگار را قطع کنید.

مراقبت های مهم در زمان بروز تشنج توسط اطرافیان

کمی قبل دربارهٔ علائم هشدار بیماری صحبت کردیم. اگر فرد مبتلا به صرع دچار آن علائم شد و در لحظه تشنج کرد، باید:

• وحشت نکنید و استرس خود را کنترل کنید.
• بیمار را به‌آرامی روی زمین یا یک سطح نرم قرار دهید و زیر سر او بالش بگذارید.
• بیمار را رو به پهلو قرار دهید تا از خفگی او جلوگیری شود.
• اشیای تیز یا سخت را از اطراف بیمار بردارید.
• لباس‌های اطراف سر و گردن بیمار را باز کنید.
• تا اتمام تشنج در کنار بیمار بمانید.
• اگر تنفس بیمار قطع شد یا نبض او را احساس نکردید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید و در همین حال CPR یا احیای قلبی-ریوی را روی بیمار انجام دهید.

ورزش

ورزش به حفظ سلامت جسمی و کاهش افسردگی ناشی از بیماری کمک می‌کند. پس حتماً برنامهٔ منظمی برای ورزش داشته باشید، آب کافی بنوشید و اگر در حین ورزش خسته شدید، استراحت کنید.

درمورد شناکردن و استخر با پزشک خود صحبت کنید. تشنج در آب ممکن است بسیار خطرناک باشد و به قلب یا ریه آسیب جدی برساند.
در صورت موافقت پزشک بهتر است با کسی شنا کنید که در جریان بیماری شما باشد.

سلامت روان

افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض اختلالات خلق‌وخو، به‌ویژه افسردگی و اضطراب هستند. این موضوع می‌تواند در نتیجهٔ مواجهه با خود بیماری یا عوارض جانبی ناشی از داروها باشد.
اختلالات روحی و خلقی می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و در روابط کاری و زندگی شخصی فرد تداخل ایجاد کنند.

حتی افرادی که بیماری کنترل‌شده دارند هم از این قاعده مستثنی نیستند و بهتر است در صورت مشاهدهٔ علائم افسردگی و اضطراب، به روانپزشک مراجعه کنند.

بهتر است با گفتن احساسات خود به پزشک توضیح دهید، این علائم هر چند وقت یک بار اتفاق می‌افتد یا اینکه چه مدت طول می‌کشند.

بارداری

برخی از داروهای ضدتشنج اثربخشی قرص‌های ضدبارداری خوراکی (OCP) را کاهش می‌دهند و ممکن است منجر به بارداری فرد شوند. دربارهٔ این داروها حتماً با پزشک مشورت کنید.

علاوه بر این، تشنج در دوران بارداری خطراتی را برای مادر و جنین به‌همراه دارد. از طرفی مصرف برخی از داروهای صرع (مثل والپروات) می‌توانند خطر نقایص مادرزادی را افزایش دهند. پس اگر قصد باردارشدن دارید، هنگام برنامه‌ریزی برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

خوشبختانه، اکثر زنان مبتلا به صرع می‌توانند باردار شوند و فرزندان سالمی به دنیا بیاورند. فقط لازم است در طول بارداری، برای تنظیم داروها، تحت نظر پزشک باشند.

داروها

• سدیم والپروات
• کاربامازپین
• لوتیراستام
• لاموتریژین
• فنی‌توئین
• لاکوسامید
• اتوسوکسیماید
• توپیرامات
• گاباپنتین
• ویگاباترین
• پرگابالین
• زونیساماید
• کلونازپام
• کلوبازام

منبع:آکسون لایف

میاستنی گراویس (MG) چیست؟

میاستنی گراویس (MG) یک بیماری خودایمنی است که باعث ضعف شدید عضلات چشم، صورت، گردن، بازوها و پاها می‌شود.

این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب نتوانند به‌درستی سیگنال عصبی را به عضلات ارسال کنند.

انواع میاستنی گراویس عبارتند از:

• میاستنی گراویس چشمی: در ۱۵ درصد از بیماران بروز می‌کند و ضعف عضلانی محدود به عضلات اطراف چشم و پلک است.
• میاستنی گراویس جنرالیزه (عمومی): معمولاً علاوه بر چشم، روی سایر عضلات مانند اندام فوقانی و تنفسی تأثیر می‌گذارد.

علائم و نشانه‌ها

•  دوبینی
• افتادگی یک یا هر دو پلک (پتوز)
• افتادگی عضلات صورت
• اختلال در صحبت‌کردن
• ضعف در عضلات گردن‌، بازو‌ها و پاها
• مشکل در جویدن و بلعیدن غذا

عوامل مؤثر در ابتلا

بیماری میاستنی گراویس در هر سنی ممکن است رخ دهد؛ ولی معمولاً در زنان زیر ۴۰ سال و مردان بالای ۶۰ سال بیشتر دیده می‌شود. 

هر یک از موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد:

• ابتلا به یک بیماری خودایمنی
• سابقۀ خانوادگی میاستنی گراویس
• اختلال در غده‌ٔ تیموس

علائم هشدار

مبتلایان به این بیماری، در صورت مشاهدٔ علائم زیر باید حتماً به بیمارستان مراجعه کنند:

• اختلال بینایی
• اختلال تنفسی
• اختلال در راه‌رفتن
• مشکل در بلعیدن
• ناتوانی در نگه‌داشتن سر

تشخیص

تشخیص میاستنی گراویس دشوار است؛ زیرا ضعف عضلات، یک علامت رایج در بسیاری از مشکلات و بیماری‌هاست.
پزشک برای تشخیص این بیماری معمولاً علائم و سوابق پزشکی را بررسی می‌کند، از بیمار شرح‌حال می‌گیرد و سپس معاینۀ فیزیکی انجام می‌دهد. 

در صورتی که لازم باشد، ممکن است پزشک از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها نیز استفاده کند.

بررسی‌های بالینی

معاینۀ عصبی

سلامت سیستم عصبی با معاینۀ موارد زیر چک می‌شود:

• رفلکس‌ها
• قدرت عضلانی
• تون عضلانی
• حس لامسه و بینایی
• تعادل

بررسی‌های آزمایشگاهی

آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی ناشی از میاستنی گراویس است؛ این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های خودی، مانند گیرنده‌های استیل کولین حمله می‌کنند. استیل کولین چیست؟ یک مادهٔ شیمیایی است که پیام عصبی را از مغز به عضلات منتقل می‌کند.

در آزمایش خون، سطح آنتی‌بادی‌های زیر، توسط پزشک برای تشخیص MG بررسی می‌شود:

• آنتی‌بادی ضدگیرندهٔ استیل کولین (Anti-AChR)
• آنتی‌بادی ضدماسک (Anti-MuSK)

بررسی‌های تصویربرداری

پزشک برای بررسی وجود تومور یا بزرگ‌شدن غدۀ تیموس، ممکن است رادیوگرافی ​​یا سی‌تی‌اسکن قفسهٔ سینه تجویز کند.

تست یخ

اگر بیمار دچار افتادگی پلک باشد، پزشک ممکن است کیسه‌ای پر از یخ را روی پلک بیمار بگذارد. پس از ۶۰ ثانیه، پزشک کیسه را برمی‌دارد و در صورت بهبود افتادگی پلک، تشخیص میاستنی گراویس برای پزشک محتمل می‌شود.

تست ادروفونیوم (تنسیلون)

این آزمایش روش خوبی برای تمایز MG از سایر اختلالات عصبی عضلانی است.

تست تنسیلون مبتنی بر تجویز یک دارو به نام «ادروفونیوم کلراید» است که به‌طور موقت، ضعف عضلانی را در مبتلایان میاستنی گراویس بهبود می‌بخشد.

نوار عصب-عضله (EMG)

این تست، فعالیت الکتریکی بین اعصاب و عضلات را اندازه‌گیری می‌کند و اختلال ارتباطی بین اعصاب و عضلات را تشخیص می‌‌دهد.

تست‌های الکتروفیزیولوژی

اصلی‌ترین شکل الکتروفیزیولوژی، تست RNS (تحریک عصبی مکرر) است.

در این روش تعدادی الکترود به پوست روی عضلات متصل می‌شود؛ از طریق این الکترودها پالس‌های الکتریکی کوچکی به عضله ارسال و میزان انتقال سیگنال بین عصب و عضله اندازه‌گیری می‌شود.

روش دیگر هم تست SFEMG است که کمتر از RNS استفاده می‌شود.

تست‌های بررسی عملکرد ریوی

این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که آیا بیماری بر وضعیت تنفس فرد تأثیر گذاشته است یا خیر.

درمان

درمان‌های متفاوتی به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی، می‌توانند علائم میاستنی گراویس را تسکین دهند. درمان بیمار به عواملی از جمله سن‌، شدت بیماری و سرعت پیشرفت آن بستگی دارد.

درمان‌ دارویی

مهارکننده‌های کولین استراز

این داروها ارتباط بین اعصاب و عضلات را تقویت می‌کنند. این دسته از داروها میاستنی گراویس را درمان نمی‌کنند؛ اما می‌توانند با افزایش میزان استیل کولین در فضای بین سلول‌های عصبی (سیناپس) انقباض و قدرت عضلانی را در برخی افراد بهبود ببخشند.

پیریدوستیگمین و نئوستیگمین معروف‌ترین داروی‌های این گروه هستند.

کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها)

کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزولون، سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند و تولید آنتی‌بادی علیه گیرندهٔ استیل کولین را کاهش می‌دهند.

دارو‌های تعدیل کنندهٔ سیستم ایمنی

پزشک در صورت نیاز، داروهایی مانند سیکلوسپورین، سیکلوفسفامید، آزاتیوپرین یا متوترکسات را تجویز می‌کند که عملکرد سیستم ایمنی را تغییر دهد.

 برای نتیجه‌گرفتن از این داروها به زمان نیاز است و شاید تا چند ماه طول بکشد. گاهی این داروها همراه با کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شوند.

ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG)

این دارو، آنتی‌بادی‌های طبیعی را به بدن می‌رساند که باعث بهبود در پاسخ سیستم ایمنی بدن می‌شود. نتایج درمانی معمولاً در کمتر از یک هفته دیده می‌شود و می‌تواند ۳ تا ۶ هفته باقی بماند.

 مونوکلونال‌ آنتی‌بادی‌ها 

این دسته از داروها معمولاً در افرادی استفاده می‌شوند که به سایر روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند؛ از بین داروهای این دسته می‌توان ریتوکسی‌مب را نام برد.

درمان غیردارویی

جراحی

 برخی از افراد مبتلا به میاستنی گراویس دارای تومور در غدهٔ تیموس هستند. برداشتن غدهٔ تیموس از طریق جراحی (تیمکتومی) روشی برای درمان بیماری است.
حتی اگر فردی در غده‌ٔ تیموس خود تومور نداشته باشد، ممکن است با برداشتن غده، علائم میاستنی گراویس بهبود یابد.

پلاسمافرز

در بیمارانی که دچار حملات میاستنی گراویس شده‌اند و شرایط حادی دارند، از پلاسمافرز استفاده می‌شود. در این روش، یک فرایند فیلترکردن مشابه دیالیز به‌کار گرفته می‌شود.

 دستگاه پلاسمافرز آنتی‌بادی‌هایی را که مانع از انتقال سیگنال‌ها از پایانه‌های عصبی به گیرندهٔ عضلات می‌شوند، حذف می‌کند. 

متاسفانه اثرات پلاسمافرز فقط چند هفته (معمولاً تا ۳ ماه) باقی می‌ماند و انجام آن به‌طور مکرر می‌تواند منجر به بروز مشکل در دسترسی به رگ‌ها حین درمان شود.

تغذیه و مکمل

رژیم غذایی

تغذیه نقش مهمی در بیماری میاستنی گراویس دارد؛ چون فرآورده‌های مقوی می‌توانند تأثیر زیادی بر سلامت شما بگذارند. رژیم غذایی توصیه‌شده عبارت است از:

• مصرف غذاهای متنوع
• حفظ وزن در محدودهٔ سالم
• کاهش مصرف چربی اشباع و کلسترول
• مصرف سبزیجات و میوه‌ها
• کاهش مصرف نمک و قند
• اجتناب از مصرف الکل

همچنین شما می‌توانید با رعایت نکات زیر هنگام صرف غذا، با چالش‌های ناشی از بیماری مقابله کنید:

• زمانی که قدرت عضلانی خوبی دارید، غذا بخورید.
• برای جویدن غذا وقت بگذارید و بین لقمه‌های غذا استراحت کنید.
• تعداد وعده‌های غذایی را در روز افزایش داده و حجم آن‌ها را کاهش دهید.
• سعی کنید عمدتاً غذاهای نرم بخورید و غذاهایی که نیاز به جویدن بیشتر دارند را کمتر مصرف کنید.

مکمل‌ها

افراد مبتلا به میاستنی گراویس عمدتاً کورتون‌هایی مانند پردنیزولون دریافت می‌کنند که در درازمدت می‌تواند باعث پوکی استخوان شود؛ برای همین شاید لازم باشد از مکمل‌های حاوی کلسیم و ویتامین D استفاده کنید. بهتر است از پزشکتان دربارۀ مصرف این مکمل‌ها سوال کنید.

زندگی با میاستنی گراویس

خود مراقبتی

مجهز کردن محل زندگی

در خانه از تمهیداتی برای مراقبت از خود فراهم کنید. برای مثال، در مکان‌هایی که ممکن است تعادل خود را از دست دهید، مانند داخل حمام یا کنار پله‌ها دستگیره یا نرده نصب کنید. 

در خارج از خانه هم، مانند پیاده‌روها مراقب برگ، برف و زباله‌هایی که می‌توانند باعث زمین خوردن شما شوند، باشید.

استفاده از پچ چشمی

اگر دوبینی دارید، با پوشاندن یک چشم در هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون می‌توانید این مشکل را بهبود دهید. هرازگاهی پچ را به چشم دیگر منتقل کنید تا خستگی چشم کمتر شود.

استفاده از ابزارهای کمکی

برای کمک به حفظ انرژی خود، سعی کنید از وسایل کمکی (برای مثال مسواک برقی) استفاده کنید و در یک کلام، انجام فعالیت‌های روزانهٔ خود را آسان‌تر کنید.

استراحت

در طول روز به میزان کافی استراحت کنید و انجام فعالیت‌های روزانه را برای زمانی برنامه‌ریزی کنید که بیشترین انرژی را دارید.

گرما

از بیرون‌رفتن در میانهٔ یک روز گرم خودداری کنید؛ گرما می‌تواند علائم میاستنی گراویس (MG) را شدیدتر کند.

دارو

مصرف برخی داروها می‌تواند منجر به بدتر شدن علائم میاستنی گراویس شود. داروهایی از قبیل برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آمینوگلی‌کوزیدها (مثلا جنتامایسین و آمیکاسین)، فلوروکینولون‌ها (سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین) بتابلاکرها (پروپرانولول، آتنولول، کارودیلول) و… بر روی علائم بیماری تاثیر منفی دارند.

در صورتی که از این داروها استفاده می‌کنید حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.

ورزش

ورزش برای بیماران مبتلا به میاستنی گراویس مفید است؛ اما شما نباید برنامه‌های ورزشی سنگین را که باعث ضعف و خستگی عضلات می‌شود، انجام دهید. 

ورزشی بدون استرس و خوشایند را امتحان کنید و به زبان بدن خود گوش دهید. اگر بدن شما توانایی ادامه‌دادن ندارد، به آن توجه کنید؛ ورزش را آهسته و کوتاه شروع کنید.

برنامهٔ ورزشی مبتلایان به این بیماری، از فردی به فرد دیگر، بسته به سن، سطح کلی تناسب اندام، علائم میاستنی گراویس و سایر عوامل متفاوت خواهد بود.

چه زمانی از روز ورزش کنم؟

اگرچه هیچ دستورالعمل مشخصی برای شدت و مدت زمان ورزش در بیماران میاستنی گراویس وجود ندارد، اما ورزش متعادل و منظم مانند پیاده‌روی یا آهسته دویدن می‌تواند با ضعف عضلانی مقابله کند.

از آنجایی‌ که خستگی یکی از علائم رایج میاستنی گراویس است، افرادی که دچار این بیماری هستند بهتر است صبح‌ها و زمانی که بیشترین سطح انرژی را دارند، ورزش کنند؛ چون ضعف عضلانی معمولاً عصرها افزایش می‌یابد.

از طرفی، گرمای بیش از حد می‌تواند باعث ضعف عضلانی و همچنین تشدید سایر علائم میاستنی گراویس شود. در نتیجه، جلسات ورزشی بهتر است صبح‌ها که دمای هوا پایین‌تر است و در محیط‌های سربسته انجام شود.

سلامت روان

استرس مداوم می‌تواند مشکلات مختلفی در سلامتی ایجاد و سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند. بسیاری از افرادی که به یک بیماری مبتلا می‌شوند، ممکن است دچار افسردگی و اضطراب شوند که این مسئله موجب شدیدترشدن علائم میاستنی گراویس خواهد شد.

بنابراین تلاش برای غلبه بر افسردگی مهم است و مستقیماً روی سلامت شما تاثیر می‌گذارد. در صورت امکان، از یک مشاور و روانشناس قابل‌اعتماد کمک بگیرید.

میاستنی گراویس در بارداری

در موارد نادر، علائم MG ممکن است برای اولین بار در بارداری بروز پیدا کند. اگر مبتلا به میاستنی گراویس هستید، علائم شما ممکن است در سه ماههٔ اول یا بلافاصله پس از زایمان شدیدتر شوند. البته در برخی از بیماران، علائم MG در دوران بارداری بهبود می‌یابد.

برخی از درمان‌های MG در دوران بارداری یا شیردهی باعث ایجاد عوارضی می‌شوند. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند شما را در این دوران راهنمایی کند تا از بارداری سالم خود مطمئن شوید.

حتی اگر باردار نیستید، بحران میاستنیک و نارسایی تنفسی از عوارض عمدۀ بیماری میاستنی گراویس است. اما وقتی باردار هستید نگرانی‌های دیگری نیز وجود دارند از جمله:

زایمان زودرس

زایمان زودرس ممکن‌ است به‌دلیل استفاده از داروهای خاصی باشد که برای درمان میاستنی گراویس استفاده می‌شوند.

زایمان دشوار

میاستنی گراویس بر عضلات رحم تأثیر نمی‌گذارد؛ اما می‌تواند عضلات دیگری را که در زایمان دخیل هستند، تحت تأثیر قرار دهد.

تولد نوزاد مبتلا به میاستنی گراویس

ممکن است از زنان مبتلا به میاستنی گراویس، نوزادی با همین اختلال متولد شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آنتی‌بادی‌های دخیل در میاستنی گراویس از جفت عبور می‌کنند. 

این نوزادان معمولاً بسیار ضعیف هستند یا مشکلات تنفسی دارند که البته این وضعیت معمولاً موقتی است و فقط چند هفته طول می‌کشد.

داروها

• پیریدوستیگمین
• سیکلوسپورین
• متوترکسات
• پردنیزولون
• ریتوکسی‌مب

منبع:آکسون لایف

سکته مغزی چیست؟

وقتی خون‌رسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شود، سکته مغزی اتفاق می‌افتد. این عارضه باعث کمبود اکسیژن و در نتیجه بروز آسیب مغزی خواهد شد.

سکته مغزی به ۲ گروه تقسیم می‌شود:

•  سکته مغزی ایسکمیک ( که ناشی از وجود لختهٔ خون در مغز است)
• سکته مغزی خون‌ریزی‌دهنده یا هموراژیک (که ناشی از پارگی رگ خونی در مغز است)

بیش از ۸۰ درصد از سکته‌‌های مغزی از نوع ایسکمیک هستند.

 اگر علائم سکته مغزی (که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم) در عرض چند دقیقه تا چند ساعت، کاملاً از بین برود و صدمه‌ای در بیمار ایجاد نکند، به آن حمله ایسکمی گذرا (TIA) می‌گویند.
حمله ایسکمی گذرا، زنگ خطری است که نشان می‌دهد بیمار در معرض خطر سکته مغزی قرار دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که از هر سه نفری که TIA دارند، یک نفر دچار سکته مغزی می‌شود. 

طبق گفتهٔ رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، هر سال حدود ۱۸۰ هزار نفر در ایران دچار یکی از انواع سکته مغزی می‌شوند و سن ابتلا به سکته مغزی نسبت به سال‌های گذشته، ۱۰ سال کاهش پیدا کرده است. 

بد نیست بدانید که سکته مغزی سومین عامل مرگ‌ومیر در میان شهروندان ایرانی است؛ با این حال ۸۰ درصد از عوامل ایجاد سکته مغزی قابل پیشگیری است.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های بروز این بیماری، به نوع سکته مغزی و محل وقوع آن بستگی دارد و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد؛ با این حال مهم‌ترین علائم آن عبارتند از:

• ازدست‌دادن هوشیاری
• ازدست‌دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
• استفراغ یا سردرد شدید
• ضعف یا فلج ناگهانی در بازو، پاها یا صورت
• بروز مشکل ناگهانی در راه‌رفتن، تکلم یا درک کلمات

عوامل مؤثر در ابتلا

عوامل موثر در ابتلا به سکته مغزی یا قابل‌کنترل هستند، یا غیرقابل‌کنترل.

مهم‌ترین عوامل غیرقابل‌کنترل عبارتند از:

• سن: افرادی که بالاتر از ۵۵ سال هستند، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی قرار دارند.
• سابقهٔ خانوادگی: سابقهٔ سکته مغزی یا ابتلا به برخی بیماری‌های قلبی عروقی در خانواده، خطر این بیماری را افزایش می‌دهد.
• جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض خطر سکته مغزی هستند.
• تکرار بیماری: سابقهٔ قبلی سکته مغزی یا TIA از دیگر زنگ خطرهاست.

مهم‌ترین عوامل قابل‌کنترل نیز عبارتند از:

• بیماری‌های متابولیک مثل دیابت کنترل‌نشده یا کلسترول بالا، ریسک سکته مغزی را بالا می‌برند.
•  استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا هورمون‌درمانی که شامل استروژن است، خطر سکته مغزی را افزایش می دهد.
• فیبریلاسیون دهلیزی، فشار خون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای قلب و سکتهٔ قلبی خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
• استعمال سیگار، مصرف الکل و مصرف مواد محرک مانند کوکائین و آمفتامین باعث سکته مغزی می‌شود.

علائم هشدار

در صورت مشاهدۀ علائم زیر، بیمار باید به سرعت به بیمارستان مراجعه کند:

• اختلال در حفظ تعادل یا هماهنگی
• کاهش بینایی یا دوبینی
• خون‌ریزی غیرمعمول یا شدید
• آویزان‌شدن یک طرف صورت فرد به هنگام لبخندزدن
• هنگامی که فرد دو دست خود را بالا می‌آورد یک دست به سمت پایین حرکت کند یا یک دست قادر به بلندشدن نباشد
• اختلال در گفتار و عدم توانایی بیان عبارات ساده

تشخیص

از بدو ورود به بیمارستان، با توجه به اینکه انواع سکته مغزی علائم متفاوتی دارند، تیم پزشکی به‌سرعت وارد عمل شده و سعی می‌کنند در ابتدا، نوع سکته مغزی و علل احتمالی بروز علائمی مانند تومور مغزی یا واکنش دارویی را بررسی کنند.

 روش اصلی و ارجح در تشخیص سکته مغزی، تصویربرداری سی تی اسکن است؛ اما ممکن است پزشکان از سایر روش‌های تشخیصی مثل آزمایش خون، ام‌آرآی و… هم برای بررسی بیشتر کمک بگیرند.

بررسی‌های بالینی

در مرحلهٔ اول، پزشک با معاینه و گرفتن شرح‌حال از بیمار سعی می‌کند دلیل سکته مغزی و تمایز بین سایر اختلالات در تشخیص افتراقی سکته مغزی را پیدا کند. 

بررسی‌های بالینی شامل موارد زیر است:

• تعداد ضربان قلب
• میزان فشارخون
• اندازه‌گیری تعداد تنفس
• تب
• معاینهٔ عصبی برای بررسی تأثیر سکته مغزی بر سیستم عصبی
• شرح حال و معاینهٔ فیزیکی

 احتمالاً پزشک از بیمار دربارهٔ تزریق انسولین یا مصرف داروهای خوراکی کاهندهٔ قند خون، سابقهٔ تشنج، مصرف بیش از حد یا سوء مصرف دارو، ضربه به سر و…. سؤالاتی بپرسد. این شرح حال می‌تواند به پزشک برای تشخیص بهتر کمک‌ کند.

بررسی‌های آزمایشگاهی

آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی وضعیت انعقادی، بالا یا پایین‌بودن قند خون‌، شمارش کامل خون، چربی خون و بررسی عفونت انجام می‌شود.

بررسی‌های تصویر‌برداری

سی تی اسکن

سی‌تی‌اسکن از اشعهٔ ایکس برای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده می‌کند. این روش می‌تواند بین سکته مغزی ایسکمیک، هموراژیک، تومور و سایر اختلالات مغزی تمایز قائل شود.

در برخی از بیماران، پیش از انجام سی‌تی‌اسکن ماده‌ای حاجب را به جریان خون تزریق می‌کنند تا هنگام تصویربرداری رگ‌های خونی گردن و مغز با جزئیات بیشتری نمایش داده شود.

MRI

MRI از امواج رادیویی قدرتمند و میدان مغناطیسی برای ایجاد نمای دقیق از مغز استفاده می‌کند. MRI می‌تواند بافت آسیب‌دیدهٔ مغز در اثر سکته مغزی ایسکمیک و خون‌ریزی مغزی را تشخیص دهد.

 در این روش هم پزشک ممکن است برای مشاهدهٔ شریان‌ها، سیاهرگ‌ها و جریان خون با جزئیات بیشتر، ماده‌ای را به رگ خونی تزریق کند.

آنژیوگرافی مغزی

در این روش تصویربرداری، پزشک یک لولهٔ نازک و انعطاف‌پذیر (کاتِتِر) را از طریق یک برش کوچک (معمولاً در کشالهٔ ران) وارد رگ می‌کند و آن را از طریق شریان‌های اصلی به داخل شریان کاروتید هدایت می‌کند. 

بعد هم ماده‌ای را به رگ‌های خونی تزریق می‌کند تا آن‌ها را تحت تصویربرداری اشعه ایکس قابل مشاهده کند. این روش یک تصویر و نمای دقیق از شریان‌های مغز و گردن ارائه می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی قلب یا اکوی قلب

اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده می‌کند. اکوکاردیوگرام می‌تواند منبع لخته‌هایی که ممکن است از قلب به مغز رسیده و باعث سکته شده باشد را پیدا کند.

سونوگرافی کاروتید

در این روش هم امواج فراصوت، تصاویر دقیقی از شریان‌های کاروتید گردنی ثبت می‌کنند. این روش سونوگرافی، تجمع رسوبات چربی (پلاک) و جریان خون شریان‌های کاروتید را نشان می‌دهد.

درمان 

سکته مغزی یک فوریت پزشکی است و درمان سریع آن بسیار مهم است. اقدام درمانی به‌موقع می‌تواند آسیب مغزی و سایر عوارض را به شدت کاهش دهد.

خبر خوب اینکه در حال حاضر تعداد افرادی که در اثر سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند، نسبت به گذشته کمتر است. همچنین، درمان‌های مؤثر می‌توانند به پیشگیری از ناتوانی ناشی از سکته کمک کنند.

درمان دارویی

درمان اورژانسی سکته مغزی به نوع سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک) بستگی دارد. برای درمان سکته مغزی ایسکمیک، پزشکان باید به‌سرعت جریان خون را به مغز بازگردانند.

سکته مغزی ایسکمیک

دارو‌های ترمبولیتیک یا دارو‌های از بین برندهٔ لخته

تزریق وریدی داروهایی که می‌توانند لخته را حل کنند، باید در عرض ۳ تا ۴/۵ ساعت از شروع اولین علائم انجام شود. هرچه تزریق دارو سریع‌تر صورت گیرد، نه تنها شانس بقا افزایش می‌یابد، بلکه عوارض سکته نیز کاهش خواهد یافت.

تزریق وریدی دارو‌هایی مانند آلتپلاز، درمان استاندارد سکته مغزی ایسکمیک است. این دارو با حل‌کردن لختهٔ خون که باعث انسداد عروق مغزی شده است، جریان خون را به حالت قبل باز می‌گرداند.

سکته مغزی هموراژیک:

در سکتهٔ هموراژیک ما با یک خونریزی در مغز روبه‌رو هستیم؛ بنابراین درمان دارویی با تمرکز بر کنترل خونریزی و کاهش فشار مغز است تا بیمار برای اتاق عمل و خارج‌کردن لختهٔ خونی آماده شود. 

در سکته مغزی هموراژیک، پزشک داروهایی برای کاهش فشار مغز (فشار داخل جمجمه‌ای)، کاهش فشارخون در صورت بالابودن آن، جلوگیری از اسپاسم عروق خونی و جلوگیری از تشنج تجویز می‌کند.

درمان غیردارویی

سکته مغزی ایسکمیک

اندارترکتومی کاروتید

شریان‌های کاروتید رگ‌های خونی هستند که در اطراف گردن قرار دارند و به مغز خون‌رسانی می‌کنند. در این جراحی پلاک‌های مسدود‌کنندهٔ شریان کاروتید برداشته می‌شوند و در نتیجه، خطر سکته مغزی ایسکمیک مجدد کاهش می‌یابد.

اندارترکتومی کاروتید به‌ندرت به‌عنوان یک درمان اورژانسی انجام می‌شود.

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری

در آنژیوپلاستی، پزشک یک لوله توخالی بلند (کاتِتِر) را همراه با یک بالون کوچک از طریق شریانی در کشالهٔ ران به شریان‌های کاروتید هدایت می‌کند. سپس بالون باد می‌شود تا شریان باریک‌شده گشاد، و لختهٔ خون رد شود.

 البته ممکن است پزشک یک لوله فلزی به نام استَنت را برای کاهش احتمال تنگی مجدد شریان در آن ناحیه قرار دهد.

سکته مغزی هموراژیک

جراحی

اگر ناحیهٔ خونریزی زیاد باشد، پزشک متخصص مغز و اعصاب، بیمار را برای برداشتن خون و کاهش فشار مغز، به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. روش‌های متعددی برای جراحی وجود دارد که جراح با توجه به شرایط بیمار تصمیم می‌گیرد که چه انتخابی داشته باشد.

تغذیه و مکمل

رژیم غذایی

یک رژیم غذایی سالم، خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی-عروقی و چاقی را کاهش می‌دهد. نکته اینجاست که تمام این بیماری‌هایی که نام بردیم، احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

پس با انتخاب وعده‌های غذایی سالم می‌توانید تا حد زیادی از بروز سکته مغزی جلوگیری کنید. 

البته نباید فراموش کنید که ژنتیک، سابقهٔ سکته مغزی قبلی، سن، جنس، وزن فعلی، توزیع چربی در بدن، عادات غذایی و سطح آمادگی جسمانی نیز بر خطر بروز سکته مغزی تأثیر دارند.

برای پیشگیری از سکته مغزی، می‌توانید در رژیم غذایی خود موارد زیر را در نظر بگیرید و رعایت کنید:

• غذاهای متنوع بخورید
• با حفظ تعادل در مقدار کالری مصرفی روزانه، وزن خود را در محدوده‌ٔ سالم نگه دارید
• مصرف غلات، سبزیجات و میوه‌ها را افزایش دهید
• غذاهایی را انتخاب کنید که حاوی مقادیر کم‌چربی اشباع‌شده و کلسترول هستند
• به مقادیر ​​قند محصولاتی که مصرف می‌کنید، دقت کنید. مقدار این قند‌ها باید کم تا متوسط باشند
• به مقدار نمک موجود در محصولات توجه کنید. مقدار نمک مصرفی باید در محدوده‌ٔ سالم باشد.

مکمل‌ها

شواهد علمی چندانی دربارهٔ پیشگیری از سکته مغزی با مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها وجود ندارد. 

در حال حاضر مکمل‌های غذایی یا داروی گیاهی تأیید‌شده‌ای هم به‌منظور درمان یا پیشگیری از سکته مغزی وجود ندارد.
بهتر است به‌جای استفاده از مکمل‌های غذایی مختلف با کنترل فشار خون، کاهش وزن، ورزش، قطع مصرف الکل و سیگار، خطر سکته مغزی را تا حد زیادی کاهش دهید. 

با این حال پزشک ممکن است در کنار رژیم دارویی مصرف یک سری مکمل‌ها را با توجه به شرایط و بیماری‌های زمینه‌ای بیمار در دستور کار خود قرار دهد.

زندگی با سکته مغزی

خودمراقبتی

نکات که در ادامه می‌خوانید، زیر به شما کمک می‌کند که وضعیت سلامتی‌تان را پایدار کرده و از بروز دوباره‌ٔ سکته جلوگیری کنید.

قند خون خود را کنترل کنید

دیابت خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهد. در صورت افزایش قند خون یا ابتلا به دیابت، قند خون خود را کنترل کنید و داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک و به‌صورت منظم مصرف کنید.

فشار خون خود را کنترل کنید

فشارخون بالا و کنترل‌نشده، خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد. برای کنترل فشارخون رژیم غذایی و رژیم دارویی خود را رعایت کنید.

کلسترول و چربی‌های اشباع شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید

در صورتی‌ که نمی‌توانید کلسترول خود را تنها از طریق تغییرات رژیم غذایی کنترل کنید، پزشک ممکن است داروهای کاهش‌دهندهٔ کلسترول برای شما تجویز کند.

سیگار نکشید!

نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث آسیب به عروق خونی می‌شوند و خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

وزن خود را در محدوده‌ٔ سالم حفظ کنید

اگر اضافه ‌وزن دارید، با کمک پزشک یک برنامه‌ٔ کاهش وزن تنظیم کنید. شاید لازم باشد با یک متخصص تغذیه هم صحبت کنید.

استرس خود را کنترل کنید

استرس باعث افزایش فشارخون می‌شود و کنترل استرس و غلبه بر آن مؤثر است. برای کنترل استرس مشورت با روانپزشک گزینهٔ مناسبی است.

داروهای خود را مرتب مصرف کنید

اگر سابقهٔ سکته مغزی ایسکمیک یا حملهٔ ایسکمی گذرا (TIA) داشته‌اید، پزشک ممکن است داروهایی برای کمک به کاهش خطر ابتلا‌ی مجدد به سکته تجویز کند.

 داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل به کاهش بروز مجدد سکته کمک می‌کند. هیچوقت مصرف این دارو را فراموش نکنید.

محیط زندگی خود را ایمن کنید

از هر چیزی که باعث افتادن و ضربه‌خوردن به سرتان می‌شود، دوری کنید. از صندلی لق گرفته تا یک سرامیک لیز! عصا یا واکر تا حد زیادی به شما کمک می‌کند که هنگام راه‌رفتن تعادل خود را حفظ کنید.

توان‌بخشی

سکته مغزی از شایع‌ترین علت‌های ناتوانی در بزرگسالان است. توانبخشی می‌تواند به بیماران سکته مغزی کمک کند که بخشی یا تمام عملکردهای آسیب‌دیدهٔ ناشی از سکته مغزی را بازیابند. توانبخشی می‌تواند شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی باشد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند مهارت‌ها و توانایی‌های حرکتی را که به‌دلیل سکته از دست داده است، دوباره به دست بیاورید.

کاردرمانی

کاردرمانی شامل تمرین‌هایی با محوریت آموزش بیمار برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند غذاخوردن، آشامیدن، نوشیدن، لباس‌پوشیدن، استحمام، آشپزی، خواندن، نوشتن و استفاده از توالت است.

گفتاردرمانی

گفتاردرمانی به بیمار برای بهبود اختلال تکلم ناشی از سکته مغزی کمک می‌کند.

ورزش

ورزش‌های هوازی خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهند و اثرات زیر را روی بدن دارند:

• کاهش فشار خون
• بهبود سلامت کلی عروق خونی و قلب را 
•  کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس

سعی کنید حداقل دو ساعت‌ونیم در هفته ورزش با شدت متوسط ​​داشته باشید. 

دقت کنید که برنامهٔ ورزشی خود را به‌آرامی شروع کنید و به‌تدریج پیش ببرید. فعالیت بدنی با شدت متوسط ​​برای اکثر افراد بی‌خطر است؛ اما بهتر است همیشه پیش از شروع یک برنامهٔ ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید. 

ورزش با شدت کم هم، اگر به‌صورت روزانه انجام شود، فواید سلامتی بسیاری در بلند‌مدت دارد و خطر بروز مشکلات قلبی را که منجر به سکته مغزی می‌شوند، کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، ورزش با شدت کم مثل پیاده‌روی‌، انجام کارهای خانه‌ و…، خطر آسیب کمتری دارند و برای افرادی که محدودیت دارند توصیه می‌شود.
لازم به ذکر است بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند، باید فعالیت ورزشی خود را مطابق با اصول و دستورالعمل‌ پزشک و فیزیوتراپیست ادامه دهند.

سلامت روان

سکته مغزی، مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مغز، رفتار و احساسات ما را کنترل می‌کند. 

بیشتر بیماران بعد از سکته، عوارضی مانند فراموشی، بی‌دقتی یا سردرگمی، احساس خشم، اضطراب یا افسردگی (مهم‌ترین اثر سوء سکته مغزی روی سلامت روان بیمار) را تجربه می‌کنند. 

حتی ممکن است گاهی اوقات احساس درماندگی، ناامیدی و بی‌تفاوتی کنند یا تغییرات خلقی و میل جنسی کمتری داشته باشند.

این عوارض می‌توانند زندگی بیمار را تغییر بدهد و بر سلامت عاطفی – به اندازهٔ عملکرد فیزیکی – تأثیر بگذارد. 

حفظ عزت نفس و ارتباط با دیگران، تاثیر به‌سزایی در بهبود افسردگی و سلامت روان بعد از سکته مغزی دارد. 

چندین روش ممکن است به بیماران در این زمینه کمک کند:

• به خودتان سخت نگیرید و بپذیرید که بهبود فیزیکی و عاطفی نیازمند تلاش و گذشت زمان است. حتی تغییرات کوچک به سمت بهبودی و پیشرفت خود را جشن بگیرید. 
• از دوستان و خانوادهٔ خود درخواست کمک کنید. اطرافیان شما علاقه‌مندند به شما کمک کنند؛ اما شاید ندانند که چگونه می‌توانند به شما کمک کنند. پس درخواست‌های خود را به‌صورت شفاف با آن‌ها مطرح کنید.
• اگر علائم افسردگی دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر به یک متخصص روانپزشکی مراجعه کنید.

از علائم افسردگی می‌توان به غم و اندوه شدید، پرهیز از تعاملات اجتماعی با خانواده یا دوستان‌، علاقه‌نداشتن به انجام کارهایی که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید‌، اختلال در خواب‌، کاهش سطح انرژی‌، تغییر در عادات غذایی‌، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی و… اشاره کرد.

داروها

• آسپرین
• کلوپیدوگرل
• آتورواستاتین

منبع:آکسون لایف